PRACA Z „UCZNIEM TRUDNYM”

1.Próba określenia.

• Uczeń przeżywający niepowodzenia szkolne jest dla nauczyciela uczniem trudnym.
• Uczeń trudny to uczeń nieprzystosowany społecznie i nie poddający się oddziaływaniu wychowawczemu (Okoń, 1992)

 

Niepowodzenia uczniów są związane przede wszystkim z ich cechami osobowości i rodzajem stosunków ze środowiskiem.

2. Cechy charakterystyczne.
Takich uczniów charakteryzuje nieumiejętność kierowania własnymi procesami psychicznymi, jak uwaga i pamięć, z trudem zapamiętują daty i reguły, nie wykazują głębszych zainteresowań problemami i przedmiotami, a ich słaba aktywność myślowa staje się przyczyną postawy bierności i rezygnacji.

3. Przyczyny niepowodzeń szkolnych.
Na powstawanie niepowodzeń dzieci w szkole wpływają złe warunki materialne, niekorzystne stosunki rodzinne, wadliwe metody wychowawcze rodziców, zły stan zdrowia ucznia, wady fizyczne. Ponadto na trudności uczniów w nauce w dużym stopniu wpływa przeładowanie i ujednolicenie programów szkolnych, które utrudniają indywidualizację procesu nauczania, brak pomocy dydaktycznych, nadmierna liczba uczniów w klasie. W rezultacie trudności słabego ucznia narastają do tego stopnia, że nie jest on w stanie ich przezwyciężyć bez fachowej pomocy z zewnątrz.
Wśród rodzin dzieci z trudnościami w nauce obserwuje się:

1. niski status kulturalny,
2. wysoki status materialny,
3. styl wychowawczy charakteryzujący się chłodem uczuciowym, autokratyzmem i niewydolnością wychowawczą.

 

Rodzice nie wykazują zainteresowania problemami dziecka, brak również kontroli efektów uczenia się dziecka. Kontrola osiągnięć szkolnych jest zawsze niezbędna. Rodzic powinien zachęcać dziecko do nauki, a w razie wykrycia trudności szkolnych u dziecka starać się pomóc dziecku je przezwyciężyć. Uczeń, który napotyka na trudności szkolne i nie ma się do kogo zwrócić o pomoc, zaczyna zniechęcać się do nauki, zamyka się w sobie i zaczyna często otrzymywać oceny niedostateczne, które w rezultacie prowadzą do niepowodzeń szkolnych, a następnie do drugoroczności, a nawet do odsiewu szkolnego.

4. Formy pomocy.
Program pomocy słabym uczniom należy rozpocząć od rozpoznania sytuacji w klasie i poznania wychowanków. Służy temu m.in. prowadzenie dzienników obserwacji pedagogicznych, obóz integracyjny dla uczniów klas pierwszych.
Nauczyciel wobec trudnego ucznia wykorzystuje w swojej pracy pedagogicznej:

• profilaktykę pedagogiczną (zapobieganie opóźnieniom),
• diagnozę pedagogiczną (wykrycie luk w wiadomościach),
• terapię pedagogiczną (likwidację luk w wiadomościach)

 

Profilaktyka pedagogiczna powinna być realizowana przez nauczyciela jako:

1. nauczanie problemowo-grupowe: w tym nauczaniu uczniowie pracują w 3-5-osobowych grupach nad rozwiązaniem problemów. Ucznia słabego nauczyciel łączy z uczniami lepszymi w nauce. Uczniowie zdolniejsi pomagają w pracy uczniom słabszym. W ten sposób uczeń z trudnościami w nauce nabiera wiarę we własne możliwości i uzupełnia brakujące wiadomości;
2. systematyczna kontrola wykonywanych przez uczniów prac domowych,
3. racjonalne organizowanie lekcji powtórzeniowych,
4. jawne ocenianie wyników nauczania,
5. włączanie organizacji uczniowskich do walki z niepowodzeniami,
6. współpraca z rodzicami, opiekunami ucznia.

 

Nauczyciel uświadamia rodzicom rzeczywistą sytuację dziecka i jego ograniczone możliwości w szkole. Ponadto wywiad środowiskowy może wiele wnieść do pracy terapeutycznej nauczyciela z uczniem trudnym. Pozwala on na zebranie dokładnych informacji na temat warunków życia dziecka.
 

Podczas diagnozy pedagogicznej nauczyciel obserwując swoich uczniów wykrywa luki w ich wiadomościach. Następnie zastanawia się, jaka terapia pedagogiczna będzie najskuteczniejsza w stosunku do każdego ucznia, który napotyka na trudności szkolne. W terapii pedagogicznej stosuje indywidualizację nauczania, która przejawia się między innymi w prowadzeniu lekcji na kilku poziomach, zróżnicowaniu prac domowych czy indywidualnymi zaleceniami wyrównawczymi.
 

Winę za niepowodzenia szkolne uczniów ponoszą osoby dorosłe. Wszelkie frustracje i kłopoty dziecka biorą się z braku akceptacji i doceniania w domu rodzinnym i otaczającym dziecko środowisku. Brak należytej troski i ciepła ze strony rodziców niweczy nawet najlepsze pozytywne oddziaływania ze strony szkoły. Uczeń trudny musi mieć kogoś wspierającego jego działania w szkole.

Na podstawie ”Wychowawca” nr 2/2003 przygotowała: Dorota Wójcik